Jak przeprowadzić rozwód osobą mieszkającą zagranicą? W jakim sądzie trzeba złożyć pozew rozwodowy? Według jakiego prawa prowadzona jest sprawa rozwodowa?

W przeciągu kilkunastu lat mieliśmy do czynienia z nasilającym się zjawiskiem emigracji zarobkowej Polaków. Wiele z tych osób do tej pory na stałe mieszka poza granicami Polski i tam pracuje. Część z tych ludzi przeniosła się do innych krajów z całymi rodzinami, a część podróżuje z różną częstotliwością pomiędzy Polską na krajem, w którym pracuje. Głównym kierunkiem wyjazdów zarobkowych do niedawna była Wielka Brytania, Niemcy, Irlandia, Holandia, Włochy i Francja.

Niestety naturalną konsekwencją zjawiska „małżeństwa na odległość” jest rosnąca liczba rozwodów. W sytuacji podjęcia decyzji o rozwodzie powstaje pytanie „W którym kraju powinniśmy się rozwieść?”, „Czy można przeprowadzić w Polsce rozwód z osobą mieszkającą za granicą?”. Czy rozwód powinien nastąpić w Polsce, z uwagi na fakt, że oboje małżonkowie są obywatelami polskimi, czy też w kraju, w którym małżonkowie ostatnio zamieszkiwali?

Rozwód z osobą mieszkającą za granicą w Polsce

W myśl art. 1103 ¹ § 2 kpc jurysdykcja krajowa w Polsce jest wyłączna (nie ma możliwości wyboru sądu), a tym samym rozwód musi się odbyć w Polsce, w przypadku, gdy:

1. oboje małżonkowie mają polskie obywatelstwo
2. oboje małżonkowie mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

W tych okolicznościach małżonkowie nie mają prawa wyboru, w którym z państw chcieliby przeprowadzić rozwód, a jedynym właściwym do przeprowadzenia rozwodu jest sąd polski.

Trzeba dodać, że w ww. sytuacji jurysdykcja krajowa w sprawie małżeńskiej obejmuje także:

• rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej małżonków nad wspólnymi małoletnimi dziećmi
• sprawy o alimenty
• sprawy o kontakty z dzieckiem

Oznacza to, że w przypadku, gdy małżonkowie decydują się na przeprowadzenie sprawy rozwodowej w Polsce, a posiadają małoletnie dzieci, mogą w tym samym postępowaniu uregulować kwestie dotyczące kontaktów z dziećmi, zakres władzy rodzicielskiej oraz wysokość alimentów.

Rozwód, gdy jedno z małżonków mieszka za granicą, a drugi w kraju

Inaczej sytuacja wygląda, jeśli małżonkowie mieszkają w różnych krajach. Wtedy:

• jeśli oboje małżonkowie dotychczas mieszkali w Polsce, jedno z nich wyjechało w celach zarobkowych zagranicę – sprawa rozwodowa odbędzie się w Polsce i na podstawie przepisów polskich

ramka Przykład: małżonkowie początkowo wspólnie zamieszkiwali w Łodzi, po jakimś czasie mąż w celach zarobkowych wyjechał do pracy do Anglii, żona jednak nadal mieszka w Łodzi. W takiej sytuacji sprawa rozwodowa odbędzie się w Sądzie Okręgowym w Łodzi.

• jeśli oboje małżonkowie mieszkają zagranicą i chcą się rozwieść, wtedy rozwód powinien odbyć się w kraju ich wspólnego zamieszkania zagranicą
• jeśli małżonkowie mieszkali poza granicami Polski, jeden z małżonków wrócił do Polski, a pozew o rozwód składa małżonek, który został za granicą – sprawa rozwodowa odbywać się będzie w Polsce, ponieważ obowiązuje miejsce zamieszkania pozwanego

Małżonek, który mieszkający za granicą nie musi przyjeżdżać do kraju na sprawę rozwodową. Rozprawa tak czy inaczej się odbędzie bez względu na jego niestawiennictwo. Trzeba jednak wysłać do sądu usprawiedliwienie swojej nieobecności.

Aby szybko przejść przez rozwód mieszkając za granicą, warto rozważyć ustanowienie w Polsce adwokata, który będzie dbał o nasze interesy. Innym rozwiązaniem jest ustanowienie pełnomocnikiem osobę będącą rodzicem, rodzeństwem lub zstępnym (pełnoletnie dzieci) lub osobę pozostającą ze stroną w stosunku przysposobienia.